ร่อนทอง@บางสะพาน

"ประจวบคีรีขันธ์" มีคำขวัญจังหวัดว่า "เมืองทองเนื้อเก้า มะพร้าวสับปะรด สวยสด หาด เขา ถ้ำ งามล้ำน้ำใจ" โดยเฉพาะทองเนื้อเก้า ที่ อ.บางสะพาน เป็นแหล่งแร่ทองคำชั้นดี 99.99 เปอร์เซ็นต์

เอกลักษณ์ของทองบาง สะพาน คือ สุกเหลืองอร่าม อ่อนตัว เป็นก้อนชิ้นเล็ก ชิ้นน้อย แยกตัวออกจากแร่ชนิดอื่น โดยไม่ต้องนำไปบด หรือทุบให้แร่ทองคำบริสุทธิ์หลุดออกมา เมื่อนำทองที่ขุดได้มารวมกัน ใช้ไฟลนให้อ่อนตัวเป็นแท่งได้ง่าย จึงไม่ต้องใช้เตาถลุง เพราะไม่มีเศษสิ่งอื่นใดเจือปน

อ.บางสะพาน อยู่ทิศใต้ห่างจาก อ.เมืองประจวบฯ 80 ก.ม. เพราะเป็นแหล่งทองคำ แต่ละหมู่บ้าน หรือตำบล จะมีชื่อเกี่ยวกับทอง เช่น ต.ทองมงคล ต.กำเนิดนพคุณ และ ต.ร่อนทอง เป็นต้น

ว่า กันว่าทองบางสะพานเป็นทองคำที่มีพุทธคุณ และศักดิ์สิทธิ์ ทำให้ราคาสูงกว่าท้องตลาดกว่าเท่าตัว ต่างเชื่อว่าหากนำไปบูชาจะให้โชคลาภ หรือนำไปทำเป็นเครื่องประดับคล้องคอจะป้องกันอันตรายจากทูตผีปิศาจ

นา ยกฤษดา หมวดน้อย กรรมการสภาวัฒนธรรม อ.บางสะพาน บอกว่ามีหลักฐานในพงศาวดารว่า สมัยสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ กษัตริย์กรุงศรีอยุธยา ได้เกณฑ์ไพร่พล 2,000 คน มาร่อนทองที่ อ.บางสะพาน ได้ทองคำ 90 ชั่ง น้ำหนัก 54 ก.ก. นำไปหุ้มยอดมณฑปพระพุทธบาทสระบุรี

ล่า สุดร่วมกับ นายศักดิ์ดา เอกพัฒน์ศิริ นายก อบต.ร่อนทอง มีแนวคิดดึงวิถีชีวิตการร่อนทองของชาวบางสะพาน ที่เป็นภูมิปัญญาสืบทอดกันมาหลายชั่วอายุคนเป็นเวลากว่า 200 ปี ถ่ายทอดสดผ่านชีวิตจริง จากรุ่นสู่รุ่น จากอดีตจนถึงปัจจุบัน ที่ยังคงมีการร่อนทองกันอยู่

โดยปรับปรุงเป็นแหล่งท่องเที่ยว จัดเตรียมพื้นที่ไว้ 3 ไร่ บริเวณกลางหมู่บ้านป่าร่อน ระหว่างห้วยจังหันที่ไหลมาชนกับคลองใหญ่ นักท่องเที่ยวจะได้ชมการขุดหลุมทองที่มีมาแต่สมัยโบราณ นำดินขึ้นมาใส่เลียงร่อนหาทอง

อีกทั้งยังเปิดให้เช่าเลียง ไปร่อนหาทองได้ด้วยตนเองอีกด้วย การร่อนไม่ยุ่งยาก เพียงแต่ตักเอาดินใส่ในเลียง แช่ในน้ำ ขยำให้ดินแตกเป็นโคลน จากนั้นก็ค่อยๆ ร่อนให้โคลน หรือสิ่งที่ติดไปกับดิน ที่มีน้ำหนักเบากว่าทอง หรือแร่ ไหลออกด้านข้างไปเรื่อยๆ

จนกระทั่งเหลือแต่แร่ที่ก้นเลียง จึงค่อยๆ คัดแยกแร่อื่น ซึ่งจะมีลักษณะสีดำ แต่ทองคำจะมีลักษณะแวววาว เห็นได้เด่นชัด หากมีขนาดเล็กต้องใส่ไว้ในขวด หลายๆ ชิ้นก็จะรวมน้ำหนักได้

กรรมการ สภาวัฒนธรรม อ.บางสะพาน บอกด้วยว่าจากการนำวิถีชีวิตร่อนทองมาเป็นจุดขายการท่องเที่ยว จะไม่กระทบกับชาวบ้านในพื้นที่ ที่ร่อนทอง หรือทำอาชีพเสริมจากการร่อนทอง แต่กลับจะเพิ่มรายได้จากการบริการท่องเที่ยว

โดยเฉพาะรายได้จากค่า ที่พัก อาหาร การแสดงระบำร่อนทอง และจำหน่ายผลไม้ คลองลอย ที่มีตลอดปี เช่น เงาะ ลองกอง ทุเรียน อีกทั้งยังเดินทางไปท่องเที่ยวต่อกันที่ไปดำน้ำดูปะการังที่เกาะทะลุ เพราะอยู่ใกล้กัน

ขณะที่ นางอรสา อาวุธคม ผอ.การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) สำนักงานประจวบคีรีขันธ์ ร่วมให้ข้อมูลว่าในปีนี้ ททท. มุ่งเน้นส่งเสริมการท่องเที่ยววิถีไทย การร่อนทองบางสะพานจึงเข้ากับการส่งเสริมของ ททท.

วิธีการร่อนทองของ บางสะพาน เป็นการใช้ภูมิปัญญาสืบทอดมาจากวัฒนธรรมโบราณใช้เลียงที่ทำจากไม้ลักษณะ คล้ายกระทะเพื่อร่อนหาทอง การที่สภาวัฒนธรรมร่วมกับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และประชาชนในพื้นที่จัดหาสถานที่รองรับ นักท่องเที่ยวเป็นสิ่งที่ดี ถือเป็นจุดขายการ ท่องเที่ยว

เมื่อสถานที่พร้อม เช่น ป้ายบอกทาง จุดจอดรถ ห้องน้ำ การบริการที่ดี นิทรรศการ และเอกสารเผยแพร่ เชื่อว่าสถานที่ร่อนทองของบางสะพานจะเป็นอีกมิติหนึ่งของการท่องเที่ยววิถี ไทยใน จ.ประจวบคีรีขันธ์

สำหรับผู้สนใจเดินทางไปเที่ยวชมการร่อนทอง บางสะพาน ถึงแม้ขณะนี้อยู่ในระหว่างเตรียมความพร้อมที่จะเปิดอย่างเป็นทางการ แต่ก็สามารถเดินทางไปเที่ยวชมกันได้

โดยเฉพาะการเดินทางไปเป็นหมู่ คณะ สามารถสอบถามศูนย์ประชาสัมพันธ์การ ท่องเที่ยว อ.บางสะพาน ที่ท่ารถโดยสารเกาะ ยายฉิม ริมถนนเพชรเกษม ข้างสถานีตำรวจภูธรบางสะพาน

สถาน ที่ร่อนทองอยู่ในหมู่บ้านวังน้ำเขียว หมู่ 6 ต.ร่อนทอง ห่างจากถนนเพชรเกษมไปทางทิศตะวันตก 4 ก.ม. ข้ามสะพานก็จะถึงห้วยจังหันที่ไหลมาชนกับคลองใหญ่ ซึ่งเป็นจุดชมการร่อนทองแบบโบราณ